Ouders die het gezamenlijke gezag hebben over hun kinderen zijn verplicht om een ouderschapsplan op te stellen als zij gaan scheiden. Dat geldt voor alle ouders, dus ook de ouders die niet gehuwd zijn of als partner geregistreerd zijn.

In het ouderschapsplan worden de woon- en verblijfplaats van de kinderen en de opvoed- en zorgtaken vastgelegd. In het verlengde hiervan moeten afspraken gemaakt worden over de bijdrage in de kosten van de kinderen. Daarnaast moet besproken worden wie mag beslissen over medische zaken en bijvoorbeeld toekomstige schoolkeuzes.

Ook moeten afspraken gemaakt worden over hoe de ouders elkaar van informatie voorzien. Het is voor kinderen erg belangrijk dat er financiële stabiliteit is. Daarnaast dragen duidelijke afspraken tussen ouders onderling bij aan het welbevinden van een kind. Voor het opstellen van het ouderschapsplan kunnen jullie gebruik maken van het ‘Werkblad Ouderschapsplan’ dat jullie zal worden toegestuurd.

Als jullie hier overeenstemming over hebben bereikt, zal op basis van het werkblad een ouderschapsplan worden opgesteld.

In onderling overleg kunnen jullie afspraken maken over de verdeling van de bezittingen. Om dit op een zorgvuldige manier te doen, doorlopen we altijd drie stappen.

Stap 1: De juridische vermogensverdeling

In eerste instantie verzoeken wij jullie om een inventarisatie te maken van alle bezittingen en schulden. Om je hierbij te helpen hebben wij een overzicht gemaakt waarin een opsomming wordt gegeven van alle mogelijke bezittingen en schulden. Op basis van de stukken die door jullie worden aangeleverd zal een overzicht worden opgesteld. In deze opstelling houden wij ook rekening met afspraken die jullie in een eventuele huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden hebben laten vastleggen.

Stap 2: De werkelijk overeengekomen vermogensverdeling

In overleg besluiten jullie wie welke bezittingen en eventuele schulden krijgt toebedeeld. Er wordt een datum afgesproken over het bepalen van de waarde van de vermogensbestanddelen. Daarnaast wordt een datum afgesproken wanneer de bezittingen worden overgedragen. Al deze zaken zullen in het scheidingsconvenant worden vastgelegd.

Soms is het niet mogelijk een bepaalde gewenste verdeling af te spreken. Dit kan bijvoorbeeld verband houden met het wel of niet kunnen verkrijgen of overnemen van een hypotheek.

Stap 3: Het berekenen van over- of onderbedeling

Als één van jullie meer bezittingen verkrijgt dan waar op grond van de juridische vermogensverdeling recht op is, dan wordt deze persoon overbedeeld. De andere partner wordt dan onderbedeeld. Om een eventuele over- en onderbedeling te neutraliseren zal de overbedeelde partner een vergoeding betalen aan de onderbedeelde partner.

In het ouderschapsplan zijn afspraken gemaakt over de toekomstige invulling van de opvoeding van de kinderen. Naast alle sociale aspecten moeten ook afspraken gemaakt worden over de verdeling van de kosten van de kinderen. Als uitgangspunt geldt dat hier in onderling overleg afspraken over gemaakt mogen worden. Vaak wordt er een alimentatieberekening gemaakt die als richtlijn kan dienen voor de hoogte van de werkelijk af te spreken kinderalimentatie. Deze berekening zullen wij voor jullie opstellen.

Voor de bepaling van de kinderalimentatie voor kinderen tot 18 jaar wordt meestal uitgegaan van de zogenaamde ‘Tremanormen’. Bij het vaststellen van de kosten van kinderen, wordt ook rekening gehouden met de te ontvangen kinderbijslag. De kosten die resteren na aftrek van de kinderbijslag, wordt het ‘eigen aandeel in de kosten van kinderen’ genoemd. Dit eigen aandeel is gebaseerd op het netto besteedbaar gezinsinkomen op het moment van scheiden.

De kosten van de kinderen worden na de scheiding tussen jullie beiden verdeeld naar rato van jullie inkomen (draagkracht).

Op basis van de geïnventariseerde gegevens zal een berekening worden opgesteld van:

1. De kosten van de kinderen
2. De draagkracht van jullie beiden na de scheiding
3. De hoogte van de kinderalimentatie

Deze berekeningen worden vervolgens met jullie besproken. Op basis hiervan kunnen jullie samen afspraken maken over de definitieve hoogte van de kinderalimentatie.

De kosten van de kinderen kunnen de komende jaren veranderen. Bijvoorbeeld omdat kinderen gaan studeren. Dit kan een aanleiding zijn om opnieuw afspraken te maken over de hoogte van de kosten en de verdeling hiervan. Daarnaast kunnen inkomenssituaties wijzigen waardoor de mogelijkheid om bij te dragen in de kosten van de kinderen verbeteren of verslechteren.

Uit de wet volgt automatisch dat de kinderalimentatie jaarlijks wordt geïndexeerd met een percentage dat door de overheid wordt vastgesteld. Het wettelijk indexeringspercentage wordt aan het einde van ieder jaar gepubliceerd. De overeengekomen kinderalimentatie wordt dan per 1 januari verhoogd met het indexeringspercentage. De percentages zijn te vinden op www.lbio.nl.

Over eventuele partneralimentatie mogen jullie (net als bij de eventuele kinderalimentatie) in onderling overleg afspraken maken. Vaak wordt er een alimentatieberekening gemaakt die als richtlijn kan dienen voor de hoogte van de overeen te komen partneralimentatie. Deze berekening zullen wij voor jullie opstellen, tenzij we anders afspreken.

Indien zich in de toekomst wezenlijke wijzigingen voordoen in de persoonlijke of financiële omstandigheden van één van jullie beiden, kan er aanleiding zijn de partneralimentatie opnieuw vast te stellen. Dit kan het geval zijn bij een substantiële verandering van het inkomen van één van beiden, zoals het onverhoopt werkloos worden. Ook kan er sprake zijn van een nieuwe partner waardoor de onderhoudsverplichting (in principe) komt te vervallen.

Fiscale aspecten en aspecten met betrekking tot sociale voorzieningen:

• Diegene die partneralimentatie betaalt kan deze als persoonsgebonden aftrek in mindering brengen op zijn/haar inkomen;
• Diegene die partneralimentatie ontvangt moet hierover inkomstenbelasting betalen;
• Over partneralimentatie kan de ontvanger een inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet verschuldigd zijn;
• Voor de ontvanger geldt partneralimentatie als inkomen. De hoogte van het totale inkomen is van belang voor de berekening van bijvoorbeeld de maximale hypotheek, het kindgebonden budget, toeslagen, etcetera.

Nadat de bezittingen zijn verdeeld en de alimentatie is overeengekomen kan het netto besteedbaar inkomen na de scheiding definitief vastgesteld worden. Hierbij wordt rekening gehouden met alle inkomsten, fiscale voorzieningen (zoals bijvoorbeeld heffingskortingen), eventuele zorgtoeslag, kinderbijslag, kindgebonden budget, etcetera. Naast de eerder opgestelde berekeningen zal een overzicht worden opgesteld van dit nieuwe maandelijkse besteedbaar inkomen.

Voor de verdeling van het tijdens het huwelijk of partnerschap opgebouwde pensioen gelden wettelijke regels.

Kort samengevat geldt dat het ouderdomspensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of partnerschap bij helfte dient te worden verdeeld en dat het volledige nabestaandenpensioen wordt toebedeeld aan de ex-partner. Er zijn ook situaties waarbij het nabestaandenpensioen bij echtscheiding komt te vervallen.

Partners mogen afwijken van deze wettelijke regeling. Zo is er de mogelijkheid om een andere verdeling overeen te komen.

In overleg kunnen jullie ook kiezen voor conversie. Het pensioen wordt dan verdeeld in twee individuele pensioenen. Ieder van jullie krijgt dan zijn of haar gedeelte vanaf de eigen pensioengerechtigde leeftijd. Een gevolg van conversie is dat het nabestaandenpensioen komt te vervallen en dat bij het overlijden van de ex-partner zijn of haar pensioen vervalt.

Tot slot is er ook nog een mogelijkheid om pensioen te verrekenen.

Mocht een van jullie dienst zijn bij zijn/haar eigen BV en pensioen opbouwt in eigen beheer spelen extra aandachtspunten. Hier zal apart aandacht aan gegeven worden.

Tijdens de scheidingsperiode wordt door jullie beiden intensief nagedacht over de afspraken die moeten worden gemaakt betreffende de scheiding. Helaas wordt vaak vergeten dat er in deze periode ook sprake kan zijn van een plotseling overlijden van één van beiden. De relatie wordt dan niet beëindigd door de scheiding, maar door het overlijden. De afhandeling van de nalatenschap wordt dan behalve door de wettelijke regels bepaald door het bestaande testament, huwelijksvoorwaarden of samenlevingsovereenkomst. De in deze akten opgenomen afspraken zijn gemaakt tijdens de relatie en komen vaak niet meer overeen met de wensen van de scheidende partners.

Wij vinden het belangrijk dat jullie ook over dit onderwerp nadenken. Kunnen de bestaande afspraken voorlopig blijven bestaan of willen jullie deze aanpassen? Als het niet duidelijk is wat het effect is van de bestaande afspraken, dan kunnen we dit samen bespreken.

De impact van een plotseling overlijden van één van jullie na de scheiding kan ook grote gevolgen hebben. Onder andere in de inkomenssituatie. Zo kan door het overlijden de eventuele kinderalimentatie en/of partneralimentatie komen te vervallen. Op basis van een berekening die zal worden  gemaakt, wordt het inkomensrisico na overlijden van de ex-partner in kaart gebracht. Als daar behoefte aan is kan een voorziening getroffen worden om dit risico te beperken.

De huidige schadeverzekeringen kan door één van u beiden worden voortgezet. De ander zal tijdig zelf nieuwe verzekeringen moeten aanvragen. Hieronder een aantal belangrijke verzekeringen waar u een besluit over moet nemen:

Aansprakelijkheidsverzekering

De aansprakelijkheidsverzekering geldt vaak voor het hele gezin. Na een scheiding sluiten de ex-partners ieder hun eigen aansprakelijkheidsverzekering af. Zijn er kinderen? Dan moeten die op de verzekering van één van de ouders worden meeverzekerd. Vaak is dat de ouder bij wie het kind het meest verblijft.

Inboedelverzekering

Bij een scheiding worden de spullen vaak verdeeld. Blijft 1 van de ex-partners in het huis wonen? Dan kan die de inboedel­verzekering houden. De premie kan wijzigen. Bijvoorbeeld omdat de gezins­samenstelling verandert. Het is dus handig om opnieuw een berekening te maken.

Opstalverzekering

Heeft u een koophuis? Dan moet u meestal een opstalverzekering afsluiten. Hiermee verzekert u uw woning, tuin en de vaste onderdelen in uw woning. Een keuken bijvoorbeeld. Blijft u na de scheiding achter in het koophuis waar u beiden in woonden? Dan hoeft u de opstal­verzekering alleen maar op uw naam te zetten. De premie kan wel wijzigen als de gezins­samenstelling verandert.

Autoverzekering

Heeft u een gezamenlijke auto als u gaat scheiden? De schadevrije jaren zijn alleen voor de partner op wiens naam de auto stond. De andere partner gaat bij het afsluiten van een nieuwe autoverzekering mogelijk meer premie betalen. Vaak is het mogelijk om de schadevrije jaren bij een scheiding over te dragen aan de ex-partner.

Reisverzekering

Na de scheiding gaat u waarschijnlijk niet meer samen op vakantie. U regelt dan beiden uw eigen verzekering. U kunt kiezen voor een doorlopende reisverzekering. Dan bent u altijd verzekerd. Heeft u na de scheiding voorlopig geen plannen om op reis te gaan? Dan kunt u ook wachten. Dat scheelt in de kosten. Als u weer op reis gaat sluit u een kortlopende of doorlopende reisverzekering af.

Rechtsbijstandverzekering

De gezamenlijke rechtsbijstandverzekering dekt bij een scheiding in sommige gevallen de kosten van een mediator. Na de scheiding kunnen de ex-partners ieder een eigen verzekering afsluiten. Kinderen worden op de verzekering van 1 van de ouders meeverzekerd.

Zorgverzekering

Als u allebei een eigen zorgpolis heeft, hoeft u niet zoveel te doen. U houdt gewoon uw eigen verzekering. Gaat één van u of gaat u beiden verhuizen? Dan wordt de adreswijziging die u bij de gemeente doorgeeft ook automatisch doorgegeven aan de zorgverzekeraar. Het gebeurt regelmatig dat partners samen op één zorgpolis staan. In dat geval moet de hoofdverzekerde aan de zorgverzekeraar doorgeven dat u uit elkaar gaat.

Vervolgens wordt de zorgverzekering van de ex-partner stopgezet. Hij of zij stapt over naar een andere verzekeraar en sluit een nieuwe zorgverzekering af. Voor de hoofdverzekerde verandert er niets: zijn of haar zorgverzekering loopt gewoon door.

Kinderen zijn tot 18 jaar meeverzekerd op de polis van één van de ouders. Als u uit elkaar gaat, is het verstandig om de kinderen mee te verzekeren op de polis met de hoogste dekking. Het is belangrijk om op tijd door te geven op welke zorgpolis het kind bijgeschreven moet worden. U mag zelf bepalen bij welke ouder dit is.

Als u uit elkaar gaat, denkt u vast aan het opzeggen van uw levens- en risicoverzekeringen. Toch is opzeggen niet altijd de beste keuze. Een overlijdensrisicoverzekering (ORV) kan in sommige gevallen juist een slimme oplossing zijn:

De alimentatie stopt als uw ex-partner overlijdt

Na uw scheiding of beëindiging van uw geregistreerd partnerschap, kan het zo zijn dat u en uw ex-partner elkaar financieel blijven ondersteunen. Het kan gaan om een bijdrage aan elkaars levensonderhoud en de opvoeding en verzorging van uw kinderen. Dit noemen we alimentatie. We maken onderscheid tussen kinder- en partneralimentatie.

Maar wat als uw ex-partner komt te overlijden? Dan stoppen de alimentatiebetalingen. Het kan zijn dat u hierdoor in de financiële problemen komt. Met een overlijdensrisicoverzekering, kunt u de kosten en uitgaven voor u en de kinderen blijven betalen.

Mogelijk krijgt u een uitkering na het overlijden van uw ex-partner

Als uw ex-partner overlijdt, komt u mogelijk in aanmerking voor een nabestaandenpensioen. Ook heeft u misschien recht op een uitkering uit de Algemene Nabestaandenwet. Er is helaas ook een kans dat u deze uitkeringen niet krijgt.

Een overlijdensrisicoverzekering zorgt voor een extra bedrag om uw lasten op te vangen. Als u geen recht heeft op een nabestaandenpensioen of Algemene Nabestaandenwet (Anw)kan dit een prettige financiële aanvulling zijn.

Meer informatie over het nabestaandenpensioen en de Anw vindt u op  Mijnpensioenoverzicht.nl en SVB.nl. Uw pensioenuitvoerder en die van uw ex-partner kunnen u vertellen of u in aanmerking komt voor een nabestaandenpensioen. Het SVB kan u vertellen of u recht heeft op een Anw-uitkering.

Een overlijdensrisicoverzekering afsluiten

Ook als u gaat scheiden, kan het slim zijn om een ORV af te sluiten. Zeker als u samen kinderen heeft, is het belangrijk om te bespreken wat er gebeurt als een van u overlijdt. U kunt een overlijdensrisicoverzekering ook afsluiten als u al gescheiden bent.

Door laten lopen

Loopt er al een ORV die wordt uitgekeerd wanneer u of uw ex-partner overlijdt? Dan is het een optie om deze niet te stoppen. U kunt de overlijdensrisicoverzekering misschien nodig hebben in de toekomst. Bijvoorbeeld om de studie van uw kind te betalen als u wegvalt. Of als de alimentatie stopt wanneer uw ex-partner overlijdt.

Opzeggen

Wilt u of uw ex-partner toch stoppen met de overlijdensrisicoverzekering? Dan is er altijd van beide partners een handtekening nodig.

Wat moet u regelen?

Heeft u op dit moment een ORV? Bepaal dan samen met uw partner of u deze wilt behouden of stoppen. Als u nog geen ORV heeft, raden we u aan om u goed te laten informeren.

Na de scheiding kan het belangrijk zijn de gemaakte afspraken periodiek te evalueren. Als er kinderen betrokken zijn bij de scheiding is regelmatige evaluatie zelfs essentieel. De invulling van de opvoeding zoals is vastgelegd in het ouderschapsplan kan hierbij onder andere aan de orde komen.

Ook kan het voorkomen dat jullie ten aanzien van een bepaald onderdeel niet tot afspraken kunnen komen. Het is goed om in dit stadium afspraken te maken hoe jullie hier mee om zullen gaan.

Op het moment dat over alle deelonderwerpen overeenstemming is bereikt, kunnen alle afspraken worden verwoord in een scheidingsconvenant. Dit convenant zal aan jullie beiden ter inzage worden toegestuurd. Daarna maken we een afspraak om dit convenant samen door te spreken. Als de inhoud van het convenant voor beiden duidelijk is en jullie je kunnen vinden in de gemaakte afspraken, dan kan het convenant ondertekend worden.

Als het gehele proces is doorlopen dan kan het verzoek tot scheiding samen met alle opgemaakte documenten waaronder de berekeningen, het ouderschapsplan en het convenant bij de Rechtbank worden ingediend.

Op het moment dat de Rechtbank de scheiding heeft uitgesproken zal dit aan jullie beiden worden bevestigd.

Daarna tekenen jullie de zogenaamde akte van berusting. Met deze akte van berusting geven jullie beiden aan dat de scheiding is afgewikkeld zoals jullie hebben afgesproken en dat jullie het allebei nog steeds eens zijn met deze afspraken.

Nadat de akte van berusting is getekend en samen met de uitspraak van de Rechtbank naar de Basisregistratie Personen is verstuurd kan de scheiding worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Hiermee is de scheiding formeel afgewikkeld.